Gazete nerede, ne zaman ortaya çıkmıştır?
Bu soruya doğru ve tek bir yanıt bulabilmek güçtür. Bazı kaynaklara göre, ilk gazete 1609'da Bremen yakınlarında Augusburg'da yayımlanmıştır. Augusburg'da çıkan ilk gazetenin adı Avis Relation oder zeitungdur. Aynı yıl, Strasburg'da Relation adlı bir başka gazetenin yayımlanmaya başladığı bilinmektedir. Başka bir kaynak ise, Hollanda'da 1605'te ticari bültenden doğduğu sayılan Niu- ewe Tijdingen adlı yayının ilk gazete olduğu üzerinde durmaktadır.
İlk gazetenin çıkması, yani gazeteciliğin başlamasında gözden uzak tutulmaması gereken ise, bu faaliyetin Avrupa'da merkezi otoritenin hüküm sürdüğü mutlak monarşiler yerine; dağınık, birliği zayıf olan, ticaretin başlamasıyla ekonomik gücü artan kentlerde daha çabuk ve kolay bir şekilde başlamasıdır.
18. yüzyılda gazetenin ve gazeteciliğin gelişim çizgisini değiştiren önemli iki olay vardır. Bunlar Amerikanın Bağımzlık Savaşı ve Fransız ihtilalidir.Amerikan Bağımsızlık
savaşı ve Fransız İhtilali ile basının özgür oIması anlayışı” kabul görmüş, Amerikan Bağımsızlık Bildîrgesi’ne ve İnsan Hakları Evrensel Bildirgesi’ne yazılı olarak girmiştir. Gazeteciliğin kuramsal çerçevesini oluşturan düşünce ve fikir özgürlüklerinin yazılı hale gelmesi, gazete ve gazeteciliğe özgü yöntem ve tekniklerin biçimlenmesine büyük ölçüde katkıda bulunmuştur.
19. Yüzyıl, gazetenin ve gazeteciliğin gelişmesi, kurumsallaşması bakımından pek çok köklü değişikliğin görüldüğü bir yüzyıldır. Hiç kuşkusuz, 19. yüzyılda İngiltere'de endüstri devriminin başlaması, dünyada gazeteciliğe de damgasını vurmuştur. İngiltere'de başlayan endüstri devrimiyle bağlantılı olarak gelişen enformasyon devrimiyle, gazetecilik daha fazla özgürlük elde etmiş, bir meslek şekline dönüşmüş ve okuyucu kazanmıştır. Gazeteler okuyucusunu tutmak, sürekli okuyucu haline getirmek için Haberleri izlemiştir. Gazete ve gazetecilik toplum içinde etkili olmaya yönelmiştir.
Endüstri ve enformasyon devrimleri yanında, ulaşım ve iletişimde olan devrimlerin gazete ve gazetecilik üzerindeki etkisi büyüktür. Ulaşım ve iletişim devrimleriyle birlikte, insanoğlunun “zaman ve yer” üzerinde egemen olması bir gerçek haline gelmiş, “zaman” ve “uzaklık/yakınlık” kavramları önem kazanmıştır. Gazetecilikte haber toplama, yazma ve dağıtma yönünden zaman, uzaklık/yakınlık kavramlarından yararlanılarak haber ajansları kurulurken; haber yazma, sayfa düzenlemesi kurallarının geliştirilmesine yönelmiştir. Daha doğru bir deyişle, gazeteciliğin temeli olan enformasyon toplanması, dağıtımı kolaylaşmış, nitelik ve nicelik yönünden daha kapsamlı bir şekle dönüşmüştür.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder