Haberde objektiflik nedir. Objektifliğin 3 temel koşulu
Haberin objektifliği ya da nesnelliği kavramı, haberin yansızlığını ifade eder. Eleştirel kuramcılar haberin ve de habercinin objektif olamayacağını ileri sürerken, popüler-çağdaş kuramcılar haberin objektif olması gerektiğini savunur ve evrensel boyutta objektifliğe ulaşabilme ya da yaklaşabilmenin kriterlerini tanımlamaya çalışır.
Haber, doğru ve gerçeğe en yakın bilgi demektir. O halde bir haberin yansız olması beklenir. Ancak pek çok olayda doğru olanın veya gerçeğe en yakın olanın aktarılması süreci karmaşık bağlantıları içinde barındırır. Basit diye nitelenebilecek bir trafik kazası haberini bile en doğru ve gerçeğe en yakın biçimde aktarmak kesinlikle titiz bir çalışma ile olur.
Kişisel ön yargı ve genellemelerden uzak kalarak, 'marstan gelen bir adam' gibi olaylara mesafeli yaklaşmak ve tarafsız kalmaya çalışmak, isim ve sıfat tamlamalarını özenle seçerek ya da hiç vermeyerek haberi oluşturmak sanıldığı kadar kolay değildir.
Objektiflik kavramı aslında basın özgürlüğü tartışmaları ile birlikte anılan kavramlardan birisidir. Halkın haber alma özgürlüğü olarak tanımlanan basın özgürlüğü, popüler çağdaş kuramcılara göre muhabirin objektifliğine dayanır. Muhabir, haber kaynağına ulaşacak ve objektif olarak bu bilgileri okuruna sunacaktır.
Bazı gazetecilere göre ise, çağdaş gazeteciliğin karmaşıklığı nedeniyle objektiflik kavramının unutulması gerekmektedir. Bununla birlikte objektiflikten uzaklaşmayı, ona yaklaşamamaktan çok daha tehlikeli görenler de vardır.
Haberde objektiflik kuralları
Bir haberin objektif veya nesnel olduğunu ileri sürebilmek için asgari 3 koşulu sağlaması gerektiği kabul edilir. Ancak bu 3 koşul haberi objektif yapmak için yeterli değildir. Bu 3 koşula kısaca değinmek gerekirse:
1. Netlik Unsuru: Netlik, habercinin haberinde kaynak göstermesi anlamına gelir. Bir haberde gerçeğin açık ve net olmadığı durumlarda bilgiler belli, kaynaklara dayandırılmalıdır. Kaynakları belli olmayan veya genellemelere dayanan haberin objektifliğinden söz etmek kolay değil. Örneğin, "Vatandaşlar şöyle söylüyor" şeklinde bir ifadeye sahip olan bir haberin yansız ya da nesnel olduğu söylenemez. Haberi yazan muhabirin adının belirtilmesi de bu çerçevede tanımlanabilir.
2. Denge unsuru: Denge unsuru, adından da anlaşılacağı üzere, bir iddia, bir görüş üzerine oluşturulan haberlerde unutulmaması gereken temel kural, karşıt görüşlerin de bulunduğu ve iddia üzerine zor durumda kalacak tarafın savunmasına yer verilmesi gerektiğidir. Bir haberde madalyonun yalnızca bir yüzünü göstermek, objektif habercilik yapılmadığının ispatıdır. Her olayın doğası gereği birden çok boyutunun olduğu görülebilir ve pek çok olayda karşıt görüşler de olabilir. Objektif habercilik, her koşulda farklı görüşler arasında denge kurulmasını zorunlu kılar
3. Eşit alan/Eşit zaman unsuru: Gazete ve dergilerde içerik kadar, habere ayrılan alan da önemlidir. Radyo ve televizyon haberlerinde ise, habere ayrılan süre belli bir mesaj taşır. Örneğin gazetelerde sürmanşet ve manşet en önemli habere ayrılan alandır. Radyo ve televizyon haberlerinde ise ilk haber en önemli haberdir. Gazetenin birinci sayfasında bulunan haberlerde bu sayfanın aynı zamanda gazetenin vitrini olduğu düşünülürse, okunması ve fark edilmesi istenen haber ve fotoğraflara yer verilmiştir. Haberler bu alanda kullanış şekilleriyle incelendiğinde iddialarda ve karşıt görüşlerde, iddia sahibine ve savunma yapması gereken tarafa aynı alanlarda eşit yer vermelidir.
Objektiflik hangi durumlarda bozulur
- Yansız ve tarafsız olmayı ifade eden haberde objektiflik unsurunun;
- Haberin nesnel gerçeğe değil, duygu, düşünce ve sezgilere dayalı olarak yazılması,
- Açık, anlaşılır, kesin ve tutarlı bilgilere yer verilmemesi,
- Haber kaynağının uzmanlığı ve güvenirliğinin tartışılır olması
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder