Haberde 5N 1K kuralı

Haberde 5N 1K kuralı

Her haberin bir giriş bölümü ve bunu izleyen “gövde” diye adlandırılan diğer bölümleri bulunur. 5N 1K, haberin girişinde ideal olarak istenilen altı sorunun yanıtının verilmesidir. 

Bu altı soruyu oluşturan soru edatları şunlardır:

NE

NEREDE

NE ZAMAN

NEDEN

NASIL

+

KİM

Bu altı soru bir arada bulunduğu zaman, basit dilbilgisi kurallarına göre, özne ve yüklemden oluşan cümleyi kurar. Aynı zamanda, zaman, yer, durum ve nedeni gösteren sıfat ve zarfları içine alır. Anılan soruların yerli yerinde kullanılmasıyla haberin girişi, haberin esasını verecek şekilde düzenlenmiş olur. Haberin geri kalan kısmı ise, girişte özet olarak söylenenlerin belirli bir oran içinde genişletilmesi şeklinde düzenlenir.

Bu altı soruyu yanıtlamak yönünden geliştirilmiş olan kurala 5N 1K kuralı adı verilir. 5N ve 1K’nın genelde haberin girişinde bulunması istenilir. Yalnız çoğu zaman hepsi bir arada bulunmayabilir. İma yoluyla kullanılması ise olağan bir durumdur.

5N ve 1K kuralının tam anlamıyla kullanıldığı bir örneği aşağıda paylaşıyorum:

Örnek:

Ulus Meydanı’nda Ateş Gözlükçüsü dün akşam, eski sabıkalı Ahmet Gül tarafından mağazanın camları kesilmek ve kırılmak suretiyle soyularak kasadan para ve altın alındı.

Sorular                                          Cevaplar

Ne oldu?                                      Mağaza soygunu

Kim bu işi yaptı?                          Ahmet Gül

Ne zaman oldu?                           Dün akşam

Nerede oldu?                               Ulus Meydanı’nda Ateş Gözlükçüsü’nde

Nasıl yapıldı?                               Mağazanın camları kırılmak ve kesilmek suretiyle

Neden yapıldı?                             Para ve altın almak için

Bazen 5N ve 1K’nın biri diğerlerine oranla daha önemli olabilir. Bu durum yazının girişinde baştan belirtilir.

Örnek:

Kim?

Devlet Su İşleri Genel Müdürü Suphi Güç, Ankara-İstanbul karayolunda geçirdiği trafik kazasında öldü.

“Ne” sorusu ile başlayan giriş, “kim” ile başlayan girişten daha az önemli kişiler için kullanılır. Nerede, ne zaman, nasıl ve neden ile başlayan haber girişleri diğerlerine göre daha az uygulanır.

Örnek:

İstanbul-Ankara karayolundaki tren kazasında, ateşçi Mehmet Kaya ağır yaralanarak Ankara Devlet Demiryolları Hastanesi’ne kaldırıldı.

Yukarıdaki örneklerde de görüldüğü gibi 5n 1k daki öğelerin bazıları daha önemli olabilirken bazıları da diğerlerine oranla daha az önemli olabiliyor. Ayrıca şöyle de bir dipnot eklemek gerekirse, 5N 1K’nın bütün öğelerini tek bir cümlede vermek zorunda değiliz. Bu soruların cevaplarını 2 cümlede de verebiliriz.  Bunun yanında birkaç pratik yaparak, kafanızdan haber yazarak 5n 1k pratiğini kazanabilirsiniz.

Kaynak: Oya Tokgöz