Röportaj nedir, röportaj nasıl yapılır, röportaj teknikleri

Röportaj nedir, röportaj nasıl yapılır, röportaj teknikleri

Röportaj, belirlenen bir konuda ön çalışma yaparak, konunun uzmanlarıyla yapılan görüşme yazısıdır. Röportajda gazeteci, ilgili konuda detaylı bir çalışma yapmanın yanı sıra görüşeceği kişi hakkında da bilgi toplayarak planlı ve randevulu bir görüşme yapar. Röportaj yapacak gazeteci, konuyla alakalı detaylı bir araştırma yaparak sorular hazırlar ve görüşmede genellikle bu sorulara yanıtlar almaya çalışır.

Habercilik, doğru sorular sorarak doğru cevaplar alıp bunları kamuoyuna duyurma sanatıdır.  Ama haberciliğin ilk adımı bilgileri toplamaktır. Röportaj da haberciler için bilgi toplama yöntemlerinden bir tanesidir. İster yüz yüze, ister telefonla ya da elektronik postayla, isterse de yazılı olarak yapılsın röportaj yapmanın belli kuralları ve belli ilkeleri vardır. “Röportaj nasıl yapılır” sorusuna alabileceğiniz cevaplar bu ilkelerin içindedir. Bu ilkeler şunlardır:

1. Röportajdan önce mutlaka yeterli bilgileri toplamaya özen gösterilmelidir. Konu hakkında veya görüşmenin yapılacağı kişi hakkında ön çalışma yaparak bilgi toplamak röportajın sağlıklı bir şekilde geçmesini sağlayacaktır.
2. İkinci adım soruların hazırlanmasıdır. Sorular genel hatlarıyla bir yere not edilebilir. Bu sorular yeni bilgiler almaya yönelik, elimizdeki bilgileri doğrulatmaya yönelik ya da daha önce yayımlanmış bilgileri yalanlamaya yönelik olabilir. Sorular karşı bir tavrın ifadesi olmamalıdır ve kendi görüşlerimizi içermelidir. Röportajdan önce en az 5 sorunun hazırlanması uygundur.
3. Kişisel görüşler veya siyasal eğilimler olaylara soğukkanlı, nesnel ve tarafsız bakılmasına engel olmamalıdır.
4. Röportaja küçük bir selamlaşma ve sohbetle başlanır. Doğrudan konuya girilmemelidir.
5. Röportaja başladığımızda öncelikle kimliğimizi doğru bir şekilde tanımlamamız gerekir.  Kim olduğumuzu ve amacımızı açıkça belirtmemiz gerekir.
6. İlk sorudan başlayarak önemli olanın soru sormak değil, sorularımıza yanıt almak olduğunu bilmeliyiz.
7. Röportaj sonrasında yazılacak olan haberin, sorulara verilen cevaplardan oluşacağı bilinmelidir ve soru sormaktan korkulmamalıdır.
8. Bunun için önce genel sorulardan başlamak ve karşınızdakinin sizi tanımasına ve size açılmasına fırsat verilmelidir.
9. Daha özel sorular görüşmenin ortalarına saklanmalıdır ki meydana gelecek ilişkinin üzerine bunlara daha samimi cevaplar verilebilsin.
10. Kaynağın cevaplamaktan kaçındığı sorulara ısrarcı ve zorlayıcı olunmamalıdır. Bu sorular belki ileride başka bir ifade biçimiyle sorulabilir. Bu durumda kaynağı rahatlatmak da bir başka tekniktir.
11. Kendi duygu ve düşünceleriniz görüşmelerinize ortak edilmemelidir. Bir görüşme asla bir tartışma değildir. Karşınızdakinin fikrini ve düşüncelerini öğrenmek için sizin isteğinizle gerçekleştirilmektedir.
12. Resmî değil ama argo da olmayan saygılı bir dil ve üslup kullanmaya özen gösterilmelidir. Ama konuşmanın odak noktasından fazla uzaklaşmasına da izin verilmemelidir. 
13. Konu ve röportaj üzerindeki yönlendirme elinizde olmalıdır.  Kaynağın yönlendirmeyi eline geçirmesine sorularla engel olunmalıdır.  Aksi takdirde röportajda istenilen hedefe ulaşılamaz. Görüşülen kişinin kendi söylemek istediklerine mahkum kalınır.
14. Röportaj soruları ve bu sorulara verilen cevaplar unutulmamalıdır. Cevabına ulaşılamadığı düşünülen soru başka bir ifadeyle yeniden sorulmalıdır.
15. Röportajda adı geçen kişi ve kurumlara cevap hakkı doğuracak durumlarda kaynağa, bu sözlerini bir daha doğrulatmak ve teyit için bir kez daha sormakta fayda vardır.
16. Röportajın sonunda gerginliği önleyecek ve mutlu sonla bitirecek sorular sorulmalıdır.  Sizi doğru ve iyi hatırlamasına yardımcı olacak sorular sormak önemlidir.
17. Röportaj yaparken, bilgi alınabilecek başka kaynakların olup olmadığının da sorulması gereklidir.
18. Görüşmenin nasıl haber yapılacağına ilişkin sözler söylenilmemeli ve verilmemelidir.
19. Görüşme, yeniden görüşme dilekleri ile ve teşekkürlerle tamamlanmalıdır. Bir telefon numarası ya da kartvizit alınması unutulmamalıdır.
20. Bazı kaynaklar, röportajı yazdıktan sonra “Bir de ben okuyayım. Yanlış bilgi olmasın!” isteğini iletebilirler. Gazetecilik etiği içinde, hiçbir haber, ilgili kaynağına gösterilip onay alınma mecburiyetinde değildir. Habercinin de yazdığı haberi yayımlamadan önce haber kaynağına göstermesi, kaynağın haber üzerinde etkide bulunmasına yol açabilecek sakıncalar doğurabilir. Bu tür durumlar genellikle, görüşme sırasında kendi söylediklerine güvenmeyen kişiler tarafından öne sürülmektedir. Eğer haber kaynağı, kendine güven sorunu yaşıyorsa, o halde kendisinden yazılı olarak bilgi alma, eş deyişle yazılı röportaj yapma yöntemi önerilebilir.