Gazetecilikte denetleme mekanizması

Gazetecilikte denetleme mekanizması

Günlük çalışma hayatında basın sık sık karşılaştığı ahlaki sorunlara ve çelişkilere çözüm bulmak zorundadır.  Bu durumun nedeni basının kamusal çıkarlara hizmet etme görevini yapmasıdır. 

Basının çözüm arayışlarında ise genelde kendi kendini denetleme diye anılan mekanizma ortaya çıkmaktadır. Zeynep alemdar özdenetim konusunda şunları söylüyor:

Özdenetimle anlatılmak istenen mesleki saygınlığı sağlamak, doğru ve güvenilir haber vermek, yorumları inanılır kılmak, okuyucunun güvenini sürdürmek için yapılması ve yapılmaması gerekenlerin bütünüdür.

Yazılı ve sözlü basın için kendi kendini denetleme kamuoyuna karşı sorumsuz davranmama anlayışının bir göstergesi olarak ortaya atılmış. Yani basın, radyo, televizyon önce kendine bakıp eksiklerini ve yanlışlarını görecek, bunları elinden geldiği kadar düzelterek, kendine göre benimsediği sorumluluk anlayışıyla kamuoyuna sunacaktır.  Bu görüşler tabii olarak bir ideali yansıtmaktadır. Kendi kendini denetim ya da basın ahlakıyla ilgili konular çeşitli etkenlerle ilişkilidir ve karmaşık bir yapıya sahiptir.

Kendi kendine denetim için tek bir yöntem yerine pek çok model geliştirilmiştir. Çeşitli düzenlemeler kabul edilmekle birlikte, tam anlamıyla hiçbir ülkede basının kendi kendini denetlemesi üzerinde anlaşmaya varılmış değildir. Bu durum gerek basının kendi kendini denetlemesine yanaşmaması gerekse de kendi kendini denetleme yönünde yeterli ahlak kurallarının getirilememesi ve uygulanamamasındandır. Basın, kendi kendini denetlemeye götürecek yolları elinden geldiği ölçüde tıkamak için çalışmaktadır. Hatta kendi kendini denetleme yollarından ayrılmak istemektedir.

Basının kendi kendini denetleme mekanizmalarını aşağıdaki ana başlıklar halinde sıralayabiliriz:

• Basın ahlakı
• Basın ahlak yasaları
• Basın konseyleri
• Ombudsman