Gazetenin ortaya çıkışı ve haber mektupları
Gazete, 17. yüzyılda ilk kez Avrupa'da yayımlanmaya başlayan bir kitle iletişim aracıdır. Gazetenin kökeni haber kağıtlarıdır. Haber kâğıtları ile haber mektupları, gazetenin öncüleri olarak Avrupa'da 14. yüzyıldan itibaren çeşitli işlevler görmüştür. Haber kâğıtları, aristokrasi hakkında bilgi taşıma işlevi görürken, haber mektupları, burjuvazinin ticari sorunlarını çözmesinde yardımcı olmuştur. O günden bugüne gazetenin insanoğluna hizmet götürmeye devam etmesi, gerçekten önemli toplumsal bir olgudur.Avrupa'da matbaanın yaygınlaşmasıyla birlikte, haber kâğıtlarına daha çok orta Avrupa'daki Alman prensliklerinde yer alan dükkânlarda, pazar yerlerinde, panayırlarda rastlanırdı. Gerçek anlamda popüler ve dramatik bir olay olunca, haber kâğıdı çıkarılır ve satılırdı. Daha doğru bir deyişle, haber kâğıtları herkesin ilgisini ve merakını çekecek konuları kapsardı. Mesela kralın ölümü, evlenmesi, çocuk sahibi olması, meydan savaşları, cadıların yakılışı, salgın hastalıklar gibi.
Avrupa'daki haber kâğıtlarının benzerlerine 14. yüzyıldan itibaren Japonya'da da rastlanıldı. Japonya'da çıkan "kawara-ban" adı verilen haber kâğıtlarında kavramsal yazıların yanında şekiller de bulunurdu. Bunlar genelde bir tek olayı haber olarak verirdi. Bu uygulamanın üçyüz yıl kadar sürdüğü, 17. yüzyılın sonlarından itibaren Avrupa'daki benzerleriyle karşılaştırılabilecek düzeyde olan “yomiuri” adlı haber kâğıtlarının sokak satıcıları tarafından satıldıkları bilinmektedir.
Haber mektuplarını çıkaranlar aslında tacirler, bankerler olmuştur 13. Yüzyıldan itibaren Avrupa'da bazı bankerlik kuruluşları haber toplama faaliyeti yürütürken, zaman içinde haber mektubu da çıkarmışlardır.
Özellikle İtalyan haber mektuplarında savaşlar, olağanüstü olaylar, gemicilikle ilgili haberler, geziler, başka ülkelerdeki geleneklerden bahsedilirdi. Rönesans sırasında İtalya'da Roma Katolik dünyasının merkezi olarak, Venedik ve Cenova ise liman kentleri olarak iyi haber kaynaklarıydı.
Haber kâğıtları ve haber mektupları gerçekten 17. yüzyılda çıkan ilk gazetelerin öncüleri olarak Avrupa'da işlevselliklerini korumuşlardır. Tacirlere, bankerlere, gemicilere büyük hizmetler götürmüşlerdir. Hiç kuşkusuz, haber mektupları ile haber mektuplarının gazeteciliğin doğuşundaki ve siyasal iletişim yönünden önemleri hiçbir şekilde yadsınamaz.
İlk gazetenin yayımlanmasında, Avrupa'da çeşitli ülkeler arasındaki çoğu din kaynaklı savaşlar hakkında bilgi edinme isteğinin önemli rol oynadığı bir gerçektir.
Yorumlar
Yorum Gönder